Wiele firm poza dopełnieniem szeregu formalności związanych z prowadzeniem działalności musi zadbać o funkcjonowanie zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy. Jedną z wyjątkowo istotny kwestii w tym zakresie jest zaznajomienie się z normami i regulacjami dotyczącymi odzieży roboczej i ochronnej. Jest kilka najważniejszych rzeczy, o których powinien wiedzieć każdy pracodawca.
Odzież robocza a przepisy Kodeksu Pracy
Przede wszystkim należy rozróżniać pojęcia odzież robocza i odzież ochronna. Oba rodzaje tych ubrań pracowniczych spełniają inne funkcje i wykorzystywane są na odmiennych stanowiskach. Odzież robocza ma na celu zabezpieczenie prywatnych ubrań pracownika przed zabrudzeniami czy defektami, które mogą wyniknąć ze względu na specyfikę pracy.
Z kolei za odzież ochronną uważa się te części garderoby pracownika, które mają chronić go przed urazami czy działanie substancji chemicznych bądź promieniotwórczych. Ponadto obowiązek zapewnienia pracownikom odzieży roboczej i ochronnej, jeśli wymaga tego dany zawód, spoczywa na pracodawcy. Regulują to przepisy Kodeksu Pracy, które brzmią wprost:
- Art. 2376. ust. 1. Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz informować go o sposobach posługiwania się tymi środkami.
- Art. 2376. ust. 3. Pracodawca jest obowiązany dostarczać pracownikowi środki ochrony indywidualnej, które spełniają wymagania dotyczące oceny zgodności określone w odrębnych przepisach.
- Art. 2377. ust 1. Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie odzież i obuwie robocze, spełniające wymagania określone w Polskich Normach.
Kto decyduje o odzieży ochronnej i roboczej?
W przypadku odzieży roboczej firma może wydawać pracownikom konkretne części garderoby, prowadząc kartę ewidencyjną. Innym sposobem jest wypłacanie personelowi ekwiwalentu za strój, który sam może sobie kupić. Niemniej w przypadku odzieży ochronnej dobrym rozwiązaniem jest korzystanie z wypożyczalni tego typu ubrań.
Takie usługi świadczy serwis STAPOL, który dostarcza najwyższej jakości ubrania, odpowiednio dobrane do indywidualnych potrzeb danej firmy i spełniające wszelkie normy bezpieczeństwa. Ponadto dba o właściwe czyszczenie odzieży roboczej i ochronnej, doprowadzając je do mikrobiologicznej czystości, ale także serwisuje w przypadku defektów i poddaje kontroli jakości.
Art. 2378 KP wskazuje, że to pracodawca ustala jakie środki ochrony indywidualnej i odzieży oraz butów roboczych są niezbędne do stosowania na danym stanowisku pracy. Jednak nie decyduje on o tym w takich wypadkach, gdy prace związane są z bezpośrednią obsługą maszyn czy też powodują intensywne zabrudzenia lub narażają na skażenie odzieży i obuwia środkami chemicznymi, lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi.
W jakich zawodach odzież ochronna?
Nie ma oficjalnej listy zawodów, w których należy stosować odzież ochronną, niemniej powołując się na powyższy przepis według specyfiki wykonywanej pracy, można wskazać wiele stanowisk, które wymagają ponadprzeciętnej ochrony m.in.:
• pracownicy laboratoriów
• pracownicy zakładów przetwórczych
• pracownicy zakładów mięsnych
• medycy
• pracownicy służb ratowniczych
• leśnicy
• budowlańcy
• spawacze
• hutnicy.
W wykazie polskich norm można znaleźć ponad 300 różnych pozycji, które określają wytyczne dla konkretnego rodzaju odzieży ochronnej. Dla przykładu mogą to być tak specjalistyczne środki, jak sprzęt ochrony układu oddechowego z normą PN-EN 137:2008, sprzęt chroniący oczy np. filtry spawalnicze z normą PN-EN 169:2005, ale też częściej spotykane, jak rękawice ochronne (PN-EN 420+A1:2012) bądź odzież chroniąca przed deszczem (PN-EN 342:2006/AC:2008).
Przydzielanie i pranie odzieży roboczej
Jeszcze innym przepisem dotyczącym odzieży ochronnej, który pracodawca musi znać, jest kwestia prania ubrań pracowniczych. Obowiązek zapewnienia czystości stroju personelu znów spoczywa na przedsiębiorstwie. W tym wypadku również w przypadku ubrań roboczych pracodawca może sam zorganizować pranie, powierzając je profesjonalnej firmie lub wypłacając pracownikowi ekwiwalent.
Niemniej są branże, w których zlecenia czyszczenia ubrań personelowi jest niedopuszczalne. Chodzi o stanowiska, których charakter pracy wymaga później odpylania, odkażania, dezynfekcji czy konserwacji ubrań roboczych i ochronnych.
Odliczanie VAT od odzieży roboczej – przepisy
Inną kwestią, na którą warto zwrócić uwagę, jest księgowanie odzieży roboczej i ochronnej. Na tym etapie trzeba porzucić czytanie Kodeksu Pracy i przyjrzeć się przepisom Ustawy o VAT oraz Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wynika z nich, że jeżeli towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
Istotną kwestią jest też odliczenie podatku od wypłacanego ekwiwalentu na odzież roboczą i jej pranie. W takich okolicznościach istotny jest art. 21 ust. 1 pkt 11 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Mówi on, że ekwiwalent może być zwolniony z podatku od osób fizycznych, jeżeli jest on przyznawany zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy. Co więcej, rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej wskazuje, że ekwiwalent wynikający z BHP jest zwolniony także od składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
